برای کسانی که با استاندارد BPMN آشنا نیستند باید گفت که این کلمه، مخفف عبارت «مدل و نشانه‌گذاری فرآیند کسبوکار» است. اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بیان کنیم، BPMN عبارت است از استفاده از نشانه برای برای تعیین دقیق جریان و فرآیندهای یک کسبوکار در یک دیاگرام فرآیند. هدف اصلی این استاندارد، از بین بردن هرگونه سردرگمی هنگام ارائه دیاگرام فرآیند است.
استاندارد BPMN 2.0 جدیدترین به‌روزرسانی برای ارتباط بصری در مضمون BPM است. این استاندارد با هدف مشخص ایجاد یک زبان مشترک هنگام مدل‌سازی فرآیندهای کسبوکار توسعه داده شده است. با استفاده از این استاندارد شما می‌توانید از نشانه‌های جهانی که برای صاحبان کسب‌وکارها قابل فهم است، استفاده کنید.
استاندارد BPMN 2.0 چیست؟
توسعه استاندارد BPMN توسط ابتکار مدیریت فرآیند کسب و کار (BPMI) انجام گرفته و نگهداری آن هم بر عهده گروه مدیریت اشیا (OMG) است. این دو واحد در سال 2005 با هم ادغام شده و از آن زمان تا کنون، چندین به‌روزرسانی برای استاندارد BPMN ارائه کرده‌اند. در سال 2011، آخرین به‌روزرسانی با عنوان استاندارد BPMN 2.0 عرضه شد.
BPMN 2.0 استاندارد مدل‌سازی کنونی برای طراحی و نگاشت فرآیندهای کسبوکار در یک مدل فرآیند کسبوکار است. این نشانه‌گذاری BPMN به کاربران اجازه می‌دهد تا روندهای داخلی را به شکل گرافیکی نشان دهند. این امر به کاربران اجازه می‌دهد تا به صورت استاندارد با هم ارتباط برقرار کنند. گروه مدیریت اشیا جزئیات و مفاهیم جدیدی در این نسخه به نشانه‌گذاری‌های BPMN اضافه کرده است. دیاگرام‌های BPMN کار کاربران را با ایجاد یک برنامه نرم‌افزاری واضح و از بین بردن فاصله بین طراحی فرآیند و اجرا، تسهیل می‌کنند.
استاندارد BPMN 2.0 برای مدل‌سازی فرآیند مدرن، بهینه‌سازی شده است. BPMN تبدیل به یکی از زبان‌های مدل‌سازی محبوب میان مبتدیان و حتی افراد حرفه‌ای شده است. مدل‌های BPMN 2.0 از یک سری عناصر گرافیکی ایجاد شده‌اند که هر کدام نشان‌دهنده بخش‌های مختلف یک فرآیند هستند.
عناصر گرافیکی در BPMN
استاندارد BPMN 2.0 به عنوان یک زبان استاندارد برای مدل‌سازی فرآیندهای کسبوکار، از عناصر گرافیکی متفاوتی برای نشان دادن جوانب مختلف یک فرآیند استفاده می‌کند. عناصر گرافیکی موجود در استاندارد BPMN 2.0 را می‌توان به چهار دسته مجزا تقسیم بندی کرد.
اشیاء جریان: عناصر اصلی دیاگرام فرآیند کسبوکار به صورت دیاگرام‌های جریان نشان داده می‌شوند. این عناصر برای شکل‌دهی به یک جریان فرآیند به هم متصل شده‌اند. رخدادها، فعالیت‌ها، و دروازه‌ها از جمله اشیاء جریانی هستند که در دیاگرام‌های BPMN استفاده می‌شوند.
عناصر ارتباط دهنده: عناصری که برای ارتباط بین اشیاء اصلی در دیاگرام‌های جریان استفاده می‌شود. سه نوع عنصر ارتباط‌دهنده وجود دارد که عبارتند از جریان توالی، جریان پیام و پیوند
ساخت‌ها: این عناصر به طراحان فرآیند این اجازه را می‌دهند تا نشانه‌گذاری اساسی BPMN 2.0 را گسترده‌تر کنند تا شامل اطلاعات اضافی درباره فرآیند شود. سه نوع ساخت وجود دارد که عبارتند از اشیاء داده، گروه و توضیح متنی
خطوط شنا: عبارت است از مکانیزم‌های پیروی شده برای سازماندهی فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در روی یک دیاگرام فرآیند.
مزایای استفاده از استاندارد BPMN
استفاده از استاندارد BPMN باعث می‌شود تا کاربران غیرفنی هم نشانه‌گذاری را درک کنند و معناشناسی یک فرآیند پیچیده به شکل قابل فهم و واضح ارائه شود. در واقع با استفاده از نشانه‌گذاری BPMN، نویز ارتباطی بین مرحله طراحی فرآیند و اجرا و مدیریت، به حداقل می‌رسد. استفاده از این نشانه‌گذاری‌ها دارای مزایای مختلفی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
نگاشت فرآیند: استاندارد BPMN به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا روندهای خود را به شکل واضحی توصیف و درک کنند. این امر باعث می‌شود تا فاصله ارتباطی که بین مراحل طراحی فرآیند کسبوکار و اجرا وجود دارد، به حداقل برسد.
کاربرد گسترده: BPMN یک نشانه‌گذاری خنثی بوده که توسط شرکت‌های ارائه دهنده راه‌حل به کار برده می‌شود. این نشانه‌گذاری به سازمان امکان انتخاب از میان چندین ابزار موجود را می‌دهد. عناصر گرافیکی در BPMN باعث انعطاف‌پذیری زیادی می‌شود.
امکان استفاده از عناصر گرافیکی مختلف: BPMN می‌تواند در سطوح مختلفی استفاده شود. گاهی اوقات حتی یک زیرمجموعه از BPMN می‌تواند با کمک عناصر گرافیکی برای نمایش فرآیندها استفاده شود.
معناشناسی قوی: با معناشناسی ساده اما قوی که BPMN ارائه می‌دهد، می‌توان مدل‌های فرآیند پیچیده را به صورت موثری نمایش داد.
انعطاف‌پذیری: نشانه‌گذاری‌های BPMN می‌توانند توسط کسب‌وکارها یا کارمندان فنی حرفه‌ای، بهبود و گسترش داده شوند.
رسیدگی به استثنا: مدل‌سازی BPMN یک رخداد، امکان رسیدگی به استثنا را فراهم می‌کند که آن را به عنوان پیشرو در نشانه‌گذاری‌های مدل‌سازی قرار می‌دهد.
پشتیبانی توسط سایر ابزارها: نشانه‌گذاری BPMN توسط ابزارهای دیگر هم پشتیبانی می‌شود.
اتوماسیون جریان کار: نشانه‌گذاری‌های BPMN اساس نگاشت فرآیند را شکل می‌دهد. نگاشت واضح فرآیند به اتوماسیون موثر آن فرآیند کمک می‌کند.
مقایسه استاندارد BPMN 2.0 با BPMN
اولین نسخه از استاندارد BPMN در ماه می 2004 به صورت عمومی عرضه شد. نسخه BPMN 1.2 هم بعدا عرضه شد که شامل توصیفات کتبی از عناصر نشانه‌گذاری‌های گرافیکی و قوانین مدل‌سازی بود. استاندارد BPMN 2.0 جدیدترین نسخه از BPMN است که تغییرات قابل توجهی در آن به چشم می‌خورد. در ادامه به مقایسه این استانداردها می‌پردازیم.
مقایسه استاندارد BPMN 2.0 با BPMN 1.2
- یک مکانیزم الحاقی برای ضمیمه‌های مدل فرآیند و ضمیمه‌های گرافیکی تعریف می‌کند.
- معانی اجرایی را برای تمامی عناصر BPMN به شکل رسمی و قطعی درمی‌آورد.
- مفهوم برهم کنش‌های انسانی را گسترده‌تر می‌کند.
- یک مدل شرح کتبی تعریف می‌کند.
- ترکیب و همبستگی رخداد را بهبود می‌بخشد.
مقایسه BPMN 2.0 باBPMN
- اضافه شدن دیاگرام های شرح کتبی
- اضافه شدن دیاگرام تبدیلی
- اضافه شدن رخدادهای غیرقابل وقفه برای یک فرآیند
- اضافه شدن زیرفرآیندهای رخداد برای یک فرآیند
تغییرات فنی
- تعریف معانی اجرای فرآیند
- مبادله فرمت‌ها برای معاوضه مدل نحو انتزاعی در هر دو متادیتای XML
- یک متامدل رسمی که از طریق شکل‌های دیاگرام کلاس نشان داده شده است.
- مبادله فرمت‌ها برای معاوضه دیاگرام در هر دو XMI و XSD
- مبادله تعریف شکل‌واره XMI و XML
- تبدیل‌های زبان شیوه‌نامه گسترش‌پذیر (XSLT) بین فرمت‌های XMI و XSD
- حذف وظایف مرجع برای استفاده مجدد در داخل یک دیاگرام، در مقایسه با وظایف جامع
نتیجه‌گیری
مدل و نشانه‌گذاری فرآیند کسبوکار (BPMN) ابزاری برای ایجاد و نگاشت فرآیندهای کسبوکار به صورت دقیق است. استاندارد BPMN 2.0 جدیدترین نسخه از این ابزار است که محدوده نشانه‌گذاری BPMN را با اضافه کردن ویژگی‌های مختلفی مثل دیاگرام‌های شرح کتبی و تبدیلی، گسترش داده است. بهبودهای فنی مختلفی نیز در استاندارد BPMN 2.0 نسبت به نسخه قبلی آن وجود دارد که در این متن به آن‌ها اشاره شد.
